#GeleceğinTrendleri: Küresel vergi reformu – 130 ülke şirket grupları için asgari vergi konusunda anlaştı | Gündem Arşivi, Okuyan ve yazanlar için dağarcık

Küresel aktif şirketler, daha katı vergilendirmeye uyum sağlamak zorundadır. 130 ülke, yüzde 15’lik küresel asgari vergiyi içeren kapsamlı bir vergi reformu üzerinde anlaştı. Ayrıca, gelişmekte olan büyük devletler dünyanın en büyük ve en karlı şirketlerinden daha fazla vergi elde edecektir.

Washington’a yaptığı ziyarette Federal Maliye Bakanı Olaf Scholz, daha adil vergilendirmeye yönelik devasa bir adımdan bahsetti. En önemli sanayileşmiş ve gelişmekte olan ülkelerle birlikte G20 ülkelerinin planı önümüzdeki hafta sonunda Venedik’te yapacakları toplantıda onaylamaları bekleniyor. Uygulama için nihai ayrıntılar ve somut adımlar daha sonra Ekim ayına kadar netleştirilecektir. Yeni kurallar, iddialı olsa da henüz kesinleşmemiş plana göre 2023’ten itibaren geçerli olması bekleniyor.

Yaklaşık on yıldır proje, son olarak 139 ülke tarafından olmak üzere sanayileşmiş ülkeler örgütü OECD çatısı altında müzakere ediliyor. Müzakere çevrelerinden, Avrupa’dan İrlanda, Macaristan ve Estonya da dâhil olmak üzere dokuz ülkenin başlangıçta katılmadığı bildirildi. Büyük bir istisna olmayacak. Zorlu müzakerelerin ardından Çin, Türkiye ve Arjantin de dâhil olmak üzere tüm G20 ülkeleri katıldı.

SPD Şansölye adayı Scholz, “Konu artık yolunda” dedi. “Bu anlaşmayı sabitlemek istiyorum.” Son 20 yılda uluslararası sahnede en büyük atılım. Almanya için anlaşma nihayetinde daha fazla vergi geliri anlamına gelecek. “Gelecekte, büyük şirketler kamu refahını finanse etmek için adil paylarını verecekler.” Bunun, korona krizinden sonra birçok ülke için özel önem kazandığı, zira pandeminin bütçelerde büyük delikler açtığı ve borçlanmaları önemli ölçüde artırdığı düşünülüyor.

Reform, vergi kurallarını dijital çağa uyarlamayı amaçlıyor. On yıllardır, küresel şirketler akıllıca kârlarını giderek daha düşük vergi oranları ile çeken ülkelere aktarıyorlar – ve sonunda nispeten az vergi ödüyorlar, mesela orta ölçekli şirketlerden çok daha az. Özellikle teknoloji şirketleri, kârlarını genellikle fikri mülkiyete dayalı patent, yazılım veya lisans gelirlerine kaydırıyor. (NOT: Yani bu patentlerin kayıtlı olduğu, lisansların tutulduğu ve yazılımların geliştirildiği kendi ülkelerine. Grubun pazarlayıcı şirketi piyasada genelde grubun en yüksek hasılat ve kârını sağlıyor, ancak bu kâr grubun patent, lisans ve yazılım şirketlerine yüksek ödemeler yapılarak, asgari seviyelere çekiliyor.)

Asgari vergi 150 milyar dolar daha getirebilir

Planlanan asgari vergi, vergi dampingini önlemeye ve öncelikle vergi cennetlerine kaşı yöneliktir. OECD’ye göre bu, yılda yaklaşık 150 milyar dolarlık ek gelirle sağlayabilir. Yeni ABD hükümeti, en az yüzde 15’lik etkin bir asgari vergi önererek, uzun ve zorlu müzakereleri son zamanlarda hareketlendirmişti. Yıllık cirosu 750 milyon Avro ve üzerinde olan firmaların bu vergiyi ödemesi hedefleniyor. Uzmanlara göre bu, birkaç yüzü Almanya’dan olmak üzere dünya çapında 7.000 ila 8.000 şirketi kapsıyor.

Reformun diğer sütunu, Amazon, Apple veya Facebook gibi şirketlerin çok iş yaptığı ancak vergilerini neredeyse hiç ödemediği “piyasa devletlerine” avantaj sağlayacak. OECD, “Büyük çok uluslu şirketlerin faaliyet gösterdikleri ve kar ettikleri yerlerde vergi ödemelerini amaçlanıyor” dedi. “Ayrıca uluslararası vergi sisteminde acilen ihtiyaç duyulan güvenlik ve istikrarı sağlayacaktır.” Bu sütunda, yıllık cirosu 20 milyar Euro’nun üzerinde ve kârlılığı yüzde ondan fazla olan yaklaşık 100 grup kümeleniyor. Uzmanlara göre, Almanya’da muhtemelen 10’dan daha az şirket bu kümeye dâhil olacak.

Finans sektörü, genellikle yerel düzenlendiği için bu kısmi düzenlemeden muaf tutulacak. Özellikle Londra’da bankacılık merkezi olan İngiltere bunun için mücadele etmişti. Ama asgari vergi, büyük finans kurumları için de geçerli olacak.

Korona krizinin en büyük kazananlarından biri olan Amazon için özel bir düzenleme var. Aslında, ABD grubu bir bütün olarak yeterince kârlı değil, ancak yine de vergi haklarının yeni dağıtımına dâhildir, çünkü grubun içinde bazı şirketlerin ve bölümlerin cirosu ve kârı, asgari vergi ölçütlerine uygundur. Almanya ve Fransa, sonunda internet devleri için hiçbir “kaçma fırsatı” olmaması gerektiğini defalarca vurguladılar.