Ekonomi,  Kategorisiz,  Siyaset,  Toplum

Borsa Nedir, Neye Yarar?

Türkiye’de Borsanın ne olup olmadığını anlayabilmek için. geliniz ilginç bir yöntem uygulayalım: At yarışlarıyla karşılaştıralım.
At yarışlarında atlar koşar, atlar üzerine bahse girilir.
Borsada hisse senetleri yarışır, hisse senetleri üzerine bahse girilir.
At yarışlarında koşu mesafeleri, örneğin 900 metre olabildiği gibi uzun mesafeli, örneğin 2600 metre de olabilir.
Borsada hisse senetlerinin üzerine para ‘kısa vadeli. yatırılabildiği gibi. ‘uzun vadeli’ de yatırılabilir.
At yarışlarıyla ilgili olarak çok sayıda gazete ve dergi yayımlanır, örneğin: Yarış Dünyası, Taraflar, Hipodrom, Fotomaç, Günaydın, Doludizgin,¬ İstanbul Koşu Bülteni, Güncel Teknik Koşu Bülteni. Bu gazete ve dergilerde atlarla, at sahibi ve yetiştiricilerine, yarışlarla ilgili ayrıntılı bilgi¬ler verilir, tahminler yapılır.
Borsa ile de ilgili günlük gazeteler, gazete ek¬leri ve haftalık dergiler vardır Örneğin: Borsamatik, Paramatik, Borsa, Tüyo, Para, Aksiyon, Para Tüyo. Bu gazete ve dergilerde de çeşitli hisse senetlerinin durumu ayrıntılarıyla anlatılır, son günlerin kazandıran ve kazandıracağı tahmin edilen hisse senetlerinin adları bildirilir.
At yarışlarına ait özel sözcükler vardır: Ganyan, plase, eküri. son galop,
sprinter, kenter, ters kenter, handikap, ikili bahis, cifte bahis, sıralı üç¬lü
bahis, banko, birinci ayak, aprantis, esöfe, padok., starting box. At yarış¬larıyla ilgisi olmayanlar bu sözcüklerden hiçbir şey anlamazlar!

Borsaya da ait sözcükler ve deyimler vardır: İndeks, seans, likidite sıkışıklığı, volatilite tahminleri, şort döviz pozisyonu, long döviz pozisyonu, parite riski, hedge etme, spekülatif kağıtlar, tepki alımları, işlem hacmi, kerizleri sil¬kelemek, boğa piyasa, ayı piyasa, psikolojik tepki, içeriden öğrenenler, manipülasyon.

Borsada kumar oynamayanlar bu sözcüklerden ve de¬yimlerden hiçbir şey anlamazlar!
At yarışlarında, yarıştan bir gün önce, bazen de yarış başlamadan
yarım saat önce “tüyo” verilir. Tüyo. çok gizli ve özel şekilde elde edilmiş sözde sağlam bilgidir. Yarışı hangi atın kazanacağını bildirir.

Borsada da sürekli tüyolar verilir. Bir şirketin hisse senetlerinin aniden değer kazana¬cağına dair içeriden bilgi alınmış havası yaratılarak yönlendirme yapılır.

Medyada, at yarısı yorumcu ve tüyocuları vardır: Alican Yalaz, Haldun Güneş¬, Fanatik Nedim Balcı, Abdullah Doğan, Sadi Harmanbaşı, Engin
Özel.

Medyada, borsa yorumcu ve tüyocuları da vardır; Prof. Salih Neftçi,¬
Fuat Akman.,Prof. Savaş Akat, Mahmut Ergül, Ali Kardüz, Nuri Sevin.
At yarışlarında da borsada da verilen tüyoların çoğu doğru çıkmaz! Bunlara¬ inanıp para yatıranlar ütülür!
At yarışlarında zaman zaman ‘doping’ olur. Yani, verilen özel ilaç¬larla
ya yarışı kazanma şansı az olan bir atın kazanması sağlanır, ya da ya¬rışın kesin favorisinin yarışı kaybetmesine neden olunur. Doping yapanlar¬
yakalanırsa cezalandırılır.

Borsada da hisse senetleri üzerinde manipülatif işlem yapanlar, yani üçkağıtçılar vardır. Bunlar yakalanınca borsa¬da işlem yasağı getirilir.

At yarışlarında çok büyük paralar kazanma ihtimali ço az da olsa var¬
dır. Ancak, oynayanların çoğu eninde sonunda soyulup soğana çevrilirler ve evle¬rine cep delik cepken delik giderler.

Borsada da çok büyük paralar kazanma¬ ihtimali az da olsa vardır. Ancak korkunç büyük paraları Bernie Cornfeld ve Soros gibi uluslararası ünlü kumarbazlar kazanır. Borsada oynayanların çok büyük bir çoğunluğu ise sonunda, elde avuçtakinden de olup dımdızlak ortada kalır.

At yarışlarında evini barkını satıp perişan olanlara, intihar
edenlere arada sırada rastlanır.

Borsada da tüm servetini bir anda kaybe¬dip pencereden, damdan, köprüden atlayarak intihar etmiş olanlar yakın¬ tarihin sayfalarındadır.

At yarışlarında sürekli para kaybedince çalıştığı is yerinin kasasını
soyan ve sonuçta hapsi boylayanlara çok rastlanır.

Borsada da halktan topladığı paraları batıran fon yöneticilerine ve bankerlere, sade vatan¬daşların sandığından çok rastlanmıştır. 1960’lı yıllarda dünya para piyasa¬sının sihirbazı sayılıp dahi olarak ilan edilen Bernie Cornfeld, milyarlarca doları deve yapınca İsviçre’de hapse tıkılmıştı. 1995’de İngilizlerin ünlü bankası Barings’in bir yöneticisi Singapur’da bankanın milyarlarını Ja¬ponya borsasında batırınca koskoca banka iflas etmiş, para yöneticisi de kelepçeleri bileklerinde görmüştü.

At yarışlarında oynanan müşterek bahisler. 1996 yılında Türk¬
ekonomisine 600 trilyon 936 milyar. 294 milyon lira katkıda bulunmuştur.
Oysa, Borsada hisse senetleri alım-satımından doğan kazanç, vergiden
muaf tutulmuştur. Yani, borsada para kazananlar devlete beş kuruş ver¬gi
vermemektedirler.

At yarışlarında sadece parasını atlara yatıranlar kazanır veya kaybe¬der.
Bu kişiler ne kadar kaybederse kaybetsin, bundan ülke ekonomisi
hiç mi hiç etkilenmez. Bundan söz eden bile olmaz.
Oysa, Borsada çok büyük kayıplar yaşandığında ülke ekonomisi etkilenir! Borsa ile hiç ilgisi olmayan vatandaş da parasal sıkıntılara düşebilir. Hatta, bazen yüz binlerce insan işini bile kaybedebilir!
Köy hikâyelerinin ünlü ismi. değerli öğretmen Mahmut Makal
1950’li yıllarda öğretmen olarak gittiği uzak, küçük ve soğuk bir Doğu Anadolu köyünden, Bakanlığa telgraf çeker, okulda tezek yakarak ısın¬maya çalıştıklarını anlatır ve yakacak için çok acele ödenek gönderilme¬sini ister.

Bakanlık para göndereceğine soru sorar: Tezek nedir, kalorisi ne kadardır? Parası ve sabrı hızla azalan Makal’ın çektiği telgraf kısa ve özdür: ‘Tezek boktur, kalorisi yoktur!’
Mahmut Makal’ın bu yanıtından esinlenerek söyle diyoruz:

Borsa kumardır, dönen dolabı çoktur, ülkemiz ekonomisine yararı yoktur!

Yılmaz Dikbaş
Akdeniz Atılım/ Antalya/ 06.10.1997

Siz de fikrinizi söyleyin!