#GeleceğinTrendleri,  Bilim,  Bilim Çevre,  Bilim Haberleri,  Fizik,  Kimya

#GeleceğinTrendleri: Doğa harikası deşifre edildi – Araştırmacılar göçmen kuşların “pusula ibresini” buldu – gözlerinde

Kızılgerdan gibi göçmen kuşlar dünyanın manyetik alanını algılayabilir. Araştırmacılar şimdi kuşların gözlerindeki bir biyomolekülün manyetik alanlara tepki verdiğini gösterdi. (Resim: Corinna Langebrake ve Ilia Solov’yov)

Göçmen kuşların altıncı hissi vardır: Binlerce kilometre uzunluğundaki uçuşlarında kendilerini dünyanın manyetik alanı ile yön tayin ederler, bu kadarı malumdur. Bunun tam olarak nasıl olduğu ve bundan hangi organın sorumlu olduğu şimdiye kadar bir bilmeceydi. Araştırmacılar artık bu doğa harikasını deşifre etmeye başladılar. Fikirlerine göre, hayvanların pusula ibresi gözündedir.

Retinadaki bir biyomolekül odak noktasına geldi

Oxford ve Oldenburg üniversitelerinden disiplinler arası bir araştırmacı ekibi, göçmen kuşların gizemli pusulasını aramak için yola çıktı. Bilim insanları bunun hayvanların gözlerinde olabileceğine dair belirtileri araştırıyorlar – ve gerçekten aradıklarını buldular: retinada laboratuvardaki manyetik akımlara tepki veren bir biyomolekül gördüler.

Bu, göçmeyen kuşlarda da bulunan, ancak orada daha az belirgin olan kriptokrom 4 isimli, ışığa duyarlı bir proteindir. Bilim insanları bu molekülü bakteri kültürlerinde daha büyük miktarlarda ürettiler ve diğer şeylerin yanı sıra spektrografik yöntemlerde ve manyetik rezonans ölçümlerinde kullandılar. Araştırmanın ortak yazarı Henrik Mouritsen,

“Artık bu biyomoleküllerin manyetik duyarlı olduğu bir tahmin değil, zira bunu artık görebiliyoruz.”

diye yorumluyor. Biyomolekül içinde hareket eden elektronların önce ışıklandırma ile aktive edilmesi gerekiyor ve ardından “yön gösterici” olarak çalışmalarına başlıyorlar.

Tavuklarda mıknatıs hassasiyeti büyük ölçüde azalır

Kriptokrom içindeki sadece küçük değişiklikler, söz konusu elektronların hareketliliğini ve dolayısıyla manyetik hassasiyetini kaybetmesine neden olur. Tavukların gözündeki kriptokrom, ışık radyasyonuna karşı hala açık bir tepki gösterir, ancak manyetik alanlara karşı hassasiyet önemli ölçüde azalır.

Biyomolekülün aslında aradığımız manyetik sensör olduğuna nihai kanıt hala kayıp. Laboratuvarda kullanılan manyetik alanlar, dünyanın manyetik alanından daha güçlüydü. Ayrıca, gözlemlenen süreçlerin sadece laboratuvarda değil, göçmen kuşların gözünde de gerçekleştiğine dair hiçbir kanıt yoktur. Ancak araştırmacılar, kriptokromun diğer proteinlerle etkileşime girdiği için yerleşik olduğu ortamda daha hassas tepki verdiğini varsayıyorlar. Retinaya entegre olan hücrelerin de sabitlenmesi ve hizalanması muhtemeldir, bu da hassasiyettin yükselmesine neden olabilir.

Bu yazı Tweet zinciri olarak da yayınlandı:

Nizamettin Karadaş

Kaynaklar:

University of Oldenburg, Fachartikel: Nature, doi: 10.1038/s41586-021-03618-9

trendsderzukunft.de

1964 İstanbul doğumlu. 1972 den bugüne kadar Düsseldorf, Almanya ikametli. Köln Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu, 2 yetişkin kız çocuğu babası. 12 yıl Avukatlıktan sonra mesleğini bırakmış, her konuda meraklı, araştırmacı, analist ve okumasını seven rahat ve huzurlu bir insan.